آموزش اظهارنامه گمرکی

آیا تا به حال فکر کرده‌اید که کالاها هنگام ورود یا خروج از مرزهای کشور چگونه شناسایی و بررسی می‌شوند؟ ترخیص کالا از گمرک، یکی از مراحل ضروری در تجارت بین‌المللی است، که مستلزم طی شدن تشریفات گمرکی است. یکی از مهم‌ترین اسناد مورد نیاز در این فرایند، “اظهارنامه گمرکی” یا به عبارت دیگر سند گمرکی است.

 این سند، در واقع یک تعهدنامه حقوقی است که توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی تکمیل می‌شود و کلیه اطلاعات مربوط به کالا از جمله نوع، مقدار، ارزش و کشور مبدأ را در بر می‌گیرد. بدون ارائه اظهارنامه دقیق و کامل، امکان ترخیص کالا از گمرک وجود ندارد. به عبارت بهتر، اهمیت اظهار گمرکی در این است که به گمرک کمک می‌کند تا ماهیت کالا را شناسایی کرده، ارزش آن را تعیین کند و عوارض گمرکی قابل پرداخت را محاسبه نماید. علاوه بر این، سند گمرکی به عنوان یک مدرک رسمی، در صورت بروز اختلاف یا نیاز به پیگیری‌های بعدی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بنابراین، با توجه به اهمیت بالای اظهارنامه گمرکی، آشنایی با نحوه تکمیل صحیح آن برای تمامی فعالان حوزه تجارت بین‌المللی ضروری است. لذا در این مقاله، به بررسی مراحل تکمیل و ثبت اظهارنامه گمرکی و نکات مهمی که باید در این زمینه رعایت شود، خواهیم پرداخت.

اظهارنامه گمرکی چیست؟

قبل از ترخیص هرگونه کالا از گمرک، صاحب کالا موظف است با ارائه یک اظهارنامه گمرکی دقیق، تمامی اطلاعات مربوط به محموله خود را به گمرک اعلام کند. این سند رسمی، شامل جزئیاتی مانند نوع کالا، مقدار آن، ارزش واقعی، کشور مبدا و مقصد است. با امضای اظهارنامه گمرکی، صاحب کالا صحت اطلاعات ارائه شده را تایید کرده و مسئولیت قانونی آن را می‌پذیرد.

در واقع، اظهارنامه گمرکی به منزله گذرنامه‌ای برای کالا محسوب می‌شود که به منظور تسهیل تشریفات گمرکی و اطمینان از رعایت قوانین و مقررات گمرکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با بررسی این اطلاعات، گمرک می‌تواند به وظایف خود مانند محاسبه‌ی دقیق عوارض گمرکی، کنترل ورود کالاهای ممنوعه و ثبت آماری واردات عمل کند. عدم ارائه یا ارائه نادرست اظهارنامه، علاوه بر ایجاد وقفه در ترخیص کالا، ممکن است به عنوان تخلف گمرکی تلقی شده و مشمول جریمه‌های مالی و حتی پیگرد قانونی شود. لذا، تکمیل صحیح و به موقع اظهارنامه گمرکی، نخستین و مهم‌ترین گام در فرایند ترخیص کالا به شمار می‌رود.

انواع اظهارنامه‌ گمرکی

اظهارنامه گمرکی یکی از مهم‌ترین اسناد در فرآیند ترخیص کالا از گمرک است. این سند، حاوی اطلاعات دقیق و جامعی در مورد کالاهای وارداتی یا صادراتی است و به گمرک کمک می‌کند تا عملیات ترخیص را به صورت قانونی و صحیح انجام دهد.

انواع اظهارنامه به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. اظهارنامه وارداتی

این نوع اظهارنامه برای کالاهایی که به کشور وارد می‌شوند، تنظیم می‌شود. بسته به نوع کالا، مقصد کالا و شرایط خاص، انواع مختلفی از اظهارنامه‌های وارداتی وجود دارد. هدف از تکمیل اظهارنامه واردات، محاسبه عوارض گمرکی، مالیات‌ها و سایر هزینه‌های مربوط به واردات کالا و همچنین کنترل ورود کالاهای ممنوعه یا مشروط است. برخی از مهم‌ترین انواع آن عبارتند از:

• اظهارنامه قطعی: برای کالاهایی که به صورت قطعی وارد کشور می‌شوند و وارد چرخه مصرف داخلی خواهند شد، تنظیم می‌شود.
• اظهارنامه ترانزیتی: برای کالاهایی که از کشور عبور می‌کنند و مقصد نهایی آن‌ها خارج از کشور است، تنظیم می‌شود.
• اظهارنامه موقت: برای کالاهایی که به صورت موقت وارد کشور می‌شوند (مانند کالاهای نمایشگاهی، نمونه‌ها) و پس از مدتی باید از کشور خارج شوند، تنظیم می‌شود.
• اظهارنامه بازگرداندن کالاهای صادراتی: برای کالاهایی که قبلاً به خارج از کشور صادر شده‌اند و به دلایلی مانند نقص فنی یا عدم فروش، به کشور بازگردانده می‌شوند، تنظیم می‌شود.

2. اظهارنامه صادراتی

این نوع اظهارنامه برای کالاهایی که از کشور صادر می‌شوند، تنظیم می‌شود. مانند اظهارنامه‌های وارداتی، بسته به نوع کالا، مقصد کالا و شرایط خاص، انواع مختلفی از اظهارنامه‌های صادراتی وجود دارد. هدف از تکمیل اظهارنامه صادرات، ثبت آماری صادرات کالا، دریافت مجوزهای صادراتی و همچنین کنترل خروج کالاهای استراتژیک یا ممنوع‌الخروج است. برخی از مهم‌ترین انواع آن عبارتند از:

• اظهارنامه قطعی: برای کالاهایی که به صورت قطعی از کشور صادر می‌شوند، تنظیم می‌شود.
• اظهارنامه بازگشت کالاهای وارداتی: برای کالاهایی که قبلاً وارد کشور شده‌اند و به دلایلی مانند نقص فنی یا عدم فروش، از کشور خارج می‌شوند، تنظیم می‌شود.

تفاوت اظهارنامه واردات و صادرات

هرچند شباهت‌هایی در ساختار و هدف این دو سند گمرکی وجود دارد، اما تفاوت‌های اساسی نیز بین آن‌ها می‌باشد.

چگونه اظهارنامه گمرکی را پر کنیم؟

تکمیل اظهارنامه، نخستین گام در فرآیند ترخیص کالا است. نحوه تکمیل اظهارنامه گمرکی بدین صورت است که در این مرحله، اطلاعات دقیق و جامعی از جمله مشخصات کالا، واردکننده و ارزش آن، در فرم اظهارنامه گمرکی ثبت می‌شود. توجه به این نکته ضروری است که بر اساس اعلامیه گمرک جمهوری اسلامی ایران، تمامی اسناد ضمیمه اظهارنامه باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی تدوین شوند. پس از تکمیل و امضای اظهارنامه در دو نسخه، همراه با سایر مدارک و مجوزهای لازم، به گمرک تحویل داده می‌شود.

اظهارنامه تحویلی پس از بررسی دقیق توسط کارشناسان گمرک، از نظر تطابق اطلاعات مندرج با مشخصات فیزیکی محموله، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورت تایید اطلاعات، اظهارنامه مراحل مختلف کنترل و تایید را طی کرده و در نهایت به واحد صدور پروانه ارسال می‌شود. پس از تطبیق مبلغ پرداخت شده با مبلغ محاسبه شده توسط سیستم، پروانه گمرکی صادر شده و به صاحب کالا تحویل داده می‌شود. با دریافت این پروانه، امکان ترخیص کالا فراهم می‌شود.

عناصر تشکیل دهنده اظهارنامه گمرکی

دقت در تکمیل اظهارنامه گمرکی از اهمیت بالایی برخوردار است. اطلاعاتی که باید به طور کامل و صحیح در این سند درج شوند، عبارتند از:

• مشخصات گمرک و زمان ترخیص: تعیین گمرک مقصد و زمان دقیق ثبت کالا برای پیگیری مراحل گمرکی ضروری است.
• نوع عملیات گمرکی: مشخص کردن اینکه آیا کالا وارد کشور می‌شود (واردات) یا از کشور خارج می‌شود (صادرات).
• اطلاعات شرکت: نام کامل شرکت واردکننده یا صادرکننده به همراه شناسه ملی یا تجاری.
• مبدا و مقصد کالا: کشور تولیدکننده کالا و کشور مقصد نهایی.
• حمل و نقل: نوع حمل و نقل (دریایی، هوایی، زمینی) و مشخصات بارنامه یا هواپیما.
• مشخصات کالا: تعداد دقیق کالا، وزن کل محموله و ارزش واقعی هر واحد کالا.

توجه:

فرآیند پر کردن و طی کردن مراحل ثبت اظهارنامه گمرکی، می‌تواند پیچیده باشد و به تخصص نیاز داشته باشد. بنابراین، بهتر است این کار را با مشاوره رایگان کارشناسان با تجربه تاجرون، انجام دهید تا از بروز هرگونه مشکلی جلوگیری شود.

اشتباهات رایج در اظهارنامه‌های گمرکی

زمانی که اطلاعاتی که در اظهارنامه گمرکی درج می‌شود، با محموله واقعی مغایرت داشته باشد، صاحب کالا صاحب کالا مشمول جریمه‌های عدم تکمیل صحیح اظهارنامه خواهد شد. این مغایرت می‌تواند در خصوص نوع کالا، مقدار آن، ارزش کالا و یا سایر مشخصات مربوطه باشد. همچنین، اگر صاحب کالا به منظور کاهش میزان عوارض وارداتی، از کدهای تعرفه گمرکی کالای دیگری برای اظهار کالا استفاده کند، با جریمه سنگینی مواجه خواهد شد.

توصیه می‌شود برای جلوگیری از بروز مشکلات و اطمینان از ترخیص سریع و بدون مشکل کالا، از مشاوره کارشناسان خبره در زمینه امور گمرکی استفاده کنید.

مدارک و الزامات اظهارنامه گمرکی

ثبت اظهارنامه گمرکی مستلزم ارائه مجموعه کاملی از مدارک است. این مدارک که هریک دلیلی بر قانونی بودن فرآیند واردات یا صادرات کالا هستند، شامل موارد زیر می‌شود:

• اسناد حمل: بارنامه، ترخیصیه، لیست عدل‌بندی
• اسناد تجاری: فاکتور (سیاهه خرید)، پیش‌فاکتور
• گواهی‌ها و مجوزها: گواهی مبدا، مجوز ثبت سفارش، پروانه بهره‌برداری، گواهی‌های بهداشت، استاندارد، انرژی اتمی، قرنطینه نباتی، پروانه صادراتی
• اسناد مالی: اعلامیه تامین ارز، بیمه نامه
• اسناد هویتی: کپی کارت بازرگانی معتبر، وکالتنامه رسمی (در صورت لزوم)

تعرفه‌ها و مالیات‌های گمرکی

هر کالایی که وارد یا صادر می‌شود، مشمول تعرفه گمرکی می‌شود. این تعرفه در واقع مالیاتی است که دولت بر کالا اعمال می‌کند. میزان این مالیات بسته به نوع کالا، کشور مبدأ یا مقصد، و سیاست‌های تجاری دولت متغیر است. تعرفه‌ها به دلایل مختلفی از جمله تنظیم بازار داخلی، حمایت از تولیدات داخلی، ایجاد درآمد برای دولت و اعمال سیاست‌های تجاری خاص اعمال می‌شوند.

برای تعیین تعرفه دقیق هر کالا، از سیستم طبقه‌بندی کالا یا همان نمناکلتور استفاده می‌شود. نمناکلتور یک فهرست جامع از کالاها است که هر کالا در آن با یک کد مشخص شناسایی می‌شود. این کد حاوی اطلاعاتی در مورد ماهیت، جنس و کاربرد کالا است. با استفاده از این کد، می‌توان به راحتی تعرفه گمرکی مربوط به هر کالا را پیدا کرد.

7 نکته کلیدی برای ثبت اظهارنامه گمرکی موثر

تنظیم یک اظهارنامه گمرکی مستلزم توجه به جزئیات متعددی است. از جمله مهمترین نکات قابل توجه در این زمینه می‌توان به هدف اظهارنامه، تعداد صفحات مجاز، دقت در درج کدهای مربوطه و موارد دیگری اشاره کرد که در ادامه به تفصیل بیان خواهد شد.

1. هدف از تنظیم اظهارنامه: نخستین گام در تکمیل اظهارنامه، تعیین دقیق هدف آن است. بدیهی است که اظهارنامه‌ای که برای صادرات کالا تنظیم می‌شود، با اظهارنامه‌ای که برای واردات کالا تنظیم می‌شود، تفاوت‌هایی اساسی خواهد داشت.
2. تعداد صفحات اظهارنامه: طبق قوانین و مقررات جاری، حداکثر تعداد صفحات مجاز برای یک اظهارنامه گمرکی، چهار صفحه می‌باشد.
3. اهمیت دقت در درج کدهای گمرکی: درج صحیح و دقیق کدهای گمرکی و سایر اطلاعات مرتبط با کالا، تاثیر مستقیمی بر محاسبه عوارض و تعرفه‌های گمرکی خواهد داشت.
4. شرایط تحویل کالا: شرایط تحویل کالا که باید مطابق با قوانین و مقررات جاری باشد، یکی دیگر از مواردی است که باید در اظهارنامه قید شود.
5. نحوه حمل کالا: نوع و نحوه حمل کالا نیز از جمله مواردی است که باید در اظهارنامه به طور دقیق مشخص شود.
6. مشخصات کالا: وزن، تعداد و ارزش کالا از جمله مشخصات مهمی هستند که باید در اظهارنامه قید شوند.
7. رعایت قانون امور گمرکی: رعایت دقیق قوانین و مقررات اظهارنامه گمرکی و به‌روز بودن با آخرین تغییرات این قوانین، به ویژه در خصوص کالاهای مشمول ممنوعیت یا محدودیت، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

سخن پایانی

همانطور که مشاهده کردید، فرایند اظهارنامه گمرکی با وجود اهمیت بسیار زیاد در تجارت بین‌الملل، دارای پیچیدگی‌های خاص خود است. قوانین و مقررات گمرکی به طور مداوم در حال تغییر هستند و کوچکترین اشتباهی در تکمیل اظهارنامه می‌تواند به تاخیر در ترخیص کالا، پرداخت جریمه و حتی توقیف کالا منجر شود. بنابراین، توصیه می‌شود که برای اطمینان از انجام صحیح و به موقع تمامی مراحل اظهارنامه گمرکی، از مشاوره کارشناسان متخصص در این زمینه استفاده کنید.

کارشناسان تاجرون با سال‌ها تجربه در زمینه ترخیص کالا و واردات و صادرات، آماده ارائه مشاوره رایگان به شما عزیزان هستند. با استفاده از خدمات مشاوره‌ای تاجرون، می‌توانید با خیالی آسوده به تجارت خود ادامه دهید و از بروز هرگونه مشکل در فرایند گمرکی جلوگیری کنید.

سوالات متداول